9 - Basic Geometry

9. រូបរាងធរណីមាត្រមូលដ្ឋាន (Basic Geometric Shapes)

រូបរាងដែលមាន 3 ជ្រុង និង 3 មុំ។ ផលបូកមុំក្នុងនៃត្រីកោណទាំងអស់គឺ 180° ។

ប្រភេទត្រីកោណ (แบ่งตามជ្រុង):

ត្រីកោណសម័ង្ស (Equilateral Triangle): ជ្រុងទាំងបីមានប្រវែងស្មើគ្នា ហើយមុំទាំងបីក៏ស្មើគ្នា (មុំនីមួយៗ 60°)។
ត្រីកោណសមបាត (Isosceles Triangle): ជ្រុងពីរមានប្រវែងស្មើគ្នា ហើយមុំពីរ (មុំជាប់បាត) ក៏ស្មើគ្នាដែរ។
ត្រីកោណសាមញ្ញ (Scalene Triangle): ជ្រុងទាំងបីមានប្រវែងខុសៗគ្នា។

ប្រភេទត្រីកោណ (แบ่งตามមុំ):

រូបមន្តសំខាន់ៗ:

បរិមាត្រ (Perimeter): $P = ជ្រុង_{1} + ជ្រុង_{2} + ជ្រុង_{3}$
ផ្ទៃក្រឡា (Area): $A = \frac{1}{2} \times បាត (base) \times កម្ពស់ (height)$
- កម្ពស់ គឺជាបន្ទាត់ដែលកែងពីកំពូលមកបាត។

រូបរាងដែលមាន 4 ជ្រុង។ ផលបូកមុំក្នុងនៃចតុកោណទាំងអស់គឺ 360° ។

ប្រភេទចតុកោណសំខាន់ៗ:

ការ៉េ (Square):
- ជ្រុងទាំងបួនមានប្រវែងស្មើគ្នា។
- មុំទាំងបួនជាមុំកែង (90°)។
- បរិមាត្រ: $P = 4 \times ជ្រុង (s)$
- ផ្ទៃក្រឡា: $A = ជ្រុង \times ជ្រុង = s^{2}$
ចតុកោណកែង (Rectangle):
- ជ្រុងឈមគ្នាមានប្រវែងស្មើគ្នា។
- មុំទាំងបួនជាមុំកែង (90°)។
- បរិមាត្រ: $P = 2 \times (បណ្តោយ (l) + ទទឹង (w))$
- ផ្ទៃក្រឡា: $A = បណ្តោយ \times ទទឹង = l \times w$
ប្រលេឡូក្រាម (Parallelogram):
- ជ្រុងឈមគ្នាស្របគ្នា និងមានប្រវែងស្មើគ្នា។
- មុំឈមគ្នាមានទំហំស្មើគ្នា។
ចតុកោណស្មើ (Rhombus):
- ជាប្រលេឡូក្រាមដែលមានជ្រុងទាំងបួនស្មើគ្នា (ដូចការ៉េបត់ទ្រេត)។
ចតុកោណព្នាយ (Trapezoid):
- មានជ្រុងស្របគ្នាតែមួយគូ (ហៅថាបាត)។

សំណុំនៃចំណុចទាំងអស់ដែលមានចម្ងាយស្មើគ្នាពីចំណុចកណ្តាលមួយ (ផ្ចិត)។

ធាតុផ្សំសំខាន់ៗ:

ផ្ចិត (Center): ចំណុចកណ្តាលនៃរង្វង់។
កាំ (Radius, r): ចម្ងាយពីផ្ចិតទៅចំណុចណាមួយនៅលើរង្វង់។
អង្កត់ផ្ចិត (Diameter, d): ចម្ងាយកាត់តាមផ្ចិតពីជ្រុងម្ខាងទៅជ្រុងម្ខាងទៀតនៃរង្វង់។ ( $d = 2 r$ )
Pi ( $π$ ): ជាចំនួនថេរ ដែលមានតម្លៃប្រហែល 3.14159… ។ វាជាផលធៀបរវាងបរិមាត្ររង្វង់ និងអង្កត់ផ្ចិតរបស់វា។

រូបមន្តសំខាន់ៗ: